İfade ve Düşünce Özgürlüğüne Yönelik Dijital Sansür: İsrail’in 7 Ekim Filistin İşgali Bağlamında Bir Analiz
Anahtar Kelimeler:
Dijital Sansür, Gölge Yasaklama, İsrail-Filistin ÇatışmasıÖzet
Bu çalışmada, 7 Ekim 2023 sonrası Mark Zuckerberg’in sahibi olduğu Meta platformlarında Filistin yanlısı paylaşımlarla ilgili ortaya çıkan ‘dijital sansür’ iddiaları incelenmiştir. Çalışmada, Meta platformuna özellikle odaklanılmasının nedeni hem bu platformun kullanıcı oranının diğer platformlardan çok daha yüksek oluşu hem de sosyal medya platformlarında uygulanan dijital sansür raporlarının ve belgelenen kanıtların çoğunun Instagram ve Facebook’taki paylaşımlarla ilgili olmasıdır. Betimsel bir yaklaşımla ele alınan çalışmada,
dijital sansür iddiaları konuyla ilgili kamuoyuna yansıyan örnekler ve özellikle İnsan Hakları İzleme Örgütü (HRW))’nün Aralık 2023 tarihinde yayınladığı raporu çerçevesinde analiz edilmiştir. Çalışmanın teorik kısmında dijital sansür olgusu Türkçe literatürde neredeyse rastlanmayan ‘gölge yasaklama’ (shadowbanning) kavramına da değinilerek ele alınmıştır. Ardından İsrail-Filistin meselesi ve 7 Ekim 2023 sonrası ortaya çıkan çatışma ortamına dair politik bağlam hakkında genel bilgi verilmiştir. Son başlıkta ise Meta’nın Filistin yanlısı hesaplara yönelik sansürü konuyla ilgili haber ve raporlarda yer alan örneklerle incelenmiştir. Çalışmanın temel amacı geçmişte geleneksel medya için oldukça sorunlu bir olgu olan sansür konusunu yeni medya ortamında sosyal medya platformları bağlamında ortaya koymaktır. Çalışmanın bu haliyle hem İsrail-Filistin meselesini konu edinen hem de dijital sansür kavramını ele alan akademik literatüre katkı sağlaması amaçlanmaktadır.
Anahtar Kelimeler: Dijital Sansür, Gölge Yasaklama, İsrail-Filistin Çatışması
Referanslar
Albanese, F. (2024). Anatomy of a genocide. https://www.ohchr.org/sites/default/files/documents/hrbodies/hrcouncil/sessionsregular/session55/advance-versions/a-hrc-55-73-auv.pdf (Erişim Tarihi: 5.05.2024).
Aljazeera. (2023). South Africa files case at ICJ accusing Israel of ‘genocidal acts’ in Gaza. https://www.aljazeera.com/news/2023/12/29/south-africa-files-case-at-icj-accusing-israel-of-genocidal-acts-in-gaza. (Erişim Tarihi: 10.04.2024).
Aljazeere. (2018). Mark Zuckerberg’s congress testimony: What he said. https://www.aljazeera.com/economy/2018/4/11/mark-zuckerbergs-congress-testimony-what-he-said (Erişim Tarihi: 10.04.2024).
Anadolu Ajansı. (2022) Elon Musk’tan Twitter ifşaları. https://www.aa.com.tr/tr/bilim-teknoloji/elon-musk-tan-twitter-ifsalari/2766200. (Erişim Tarihi: 23.02.2024).
Avşar, Z., & Koyuncu, S. (2024). 7 Ekim sonrası Gazze’ye İsrail saldırıları ve dezenformasyon. Ombudsman Akademik, Özel Sayı 2, 363-404.
BBC Türkçe. (2023). Elon Musk İsrail'i ziyaret etti, Starlink konusunda İsrail hükümetiyle anlaştı. https://www.bbc.com/turkce/articles/cndpe5n6yzzo. (Erişim Tarihi: 13.06.2024).
Committe to Protect Journalist. Explore all CPJ data. 1710 journalists and media workerskilled.https://cpj.org/data/killed/all/?status=Killed&motiveConfirmed%5B%5D=Confirmed&type%5B%5D=Journalist&type%5B%5D=Media%20Worker&start_year=1992&end_year=2024&group_by=year. (Erişim Tarihi: 12.06.2024).
Confessore, N. (2018). Cambridge analytica and facebook: the scandal and the fallout so far. The New York Times. https://www.nytimes.com/2018/04/04/us/politics/cambridge-analytica-scandal-fallout.html. (Erişim Tarihi: 10.04.2024).
Döger. K. G. (2024). Batı medyası kullandığı dil ve anlatımla İsrail'in işlediği suçların üstünü örtüyor. Anadolu Ajansı. https://www.aa.com.tr/tr/dunya/bati-medyasi-kullandigi-dil-ve-anlatimla-israilin-isledigi-suclarin-ustunu-ortuyor/3247518. (Erişim Tarihi: 13.06.2024).
Euro News. (2023). IFJ’den Gazze uyarısı: Son 30 yılda hiçbir çatışmada bu kadar gazeteci öldürülmedi. https://tr.euronews.com/2023/12/08/ifjden-gazze-uyarisi-son-30-yilda-hicbir-catismada-bu-kadar-gazeteci-oldurulmedi. (Erişim Tarihi: 27.03.2024).
Farah, H. (2023). Pro-Palestinian Instagram account locked by Meta for ‘security reasons’. The Guardian. https://www.theguardian.com/technology/2023/oct/26/pro-palestinian-instagram-account-locked-by-meta-for-security-reasons. (Erişim Tarihi: 25.01.2024).
Forstenzer, J. (2018). Something has cracked: post-truth politics and Richard Rorty’s postmodernist bourgeois liberalism. Center for Democratic Governance and Innovation Harvard Kennedy School. Massachusetts.
Gillespie T (2022) Do not recommend? Reduction as a form of content moderation. Social Media and Society, 8(3), 211175.
Hameleers, M. (2022). Populist disinformation: Are citizens with populist attitudes affected most by radical right‐wing disinformation?. Media and Communication, 10(4), 129-140.
Han, B.-C. (2023). Enfokrasi: Dijitalleşme ve demokrasi krizi. (M. Özdemir, Çev.). Ketebe Yayınları.
Human Rights Watch Org. (2023, Aralık). Meta’s broken promisessystemic censorship of Palestine content on Instagram and Facebook. Human Rights Watch Report.
Karadağ. C. (2024). Almanya'da Filistin destekçisi öğrencileri savunan akademisyenlere ödenek tehdidi. https://www.aa.com.tr/tr/ayrimcilikhatti/ayrimcilik/almanyada-filistin-destekcisi-ogrencileri-savunan-akademisyenlere-odenek-tehdidi/1820517. (Erişim Tarihi: 13.06.2024).
Karataş, D., Çil, A. (2024). ABD'de Columbia Üniversitesi rektörü, Filistin destekçilerinin oturma eylemini dağıttırdı. https://www.aa.com.tr/tr/dunya/abdde-columbia-universitesi-rektoru-filistin-destekcilerinin-oturma-eylemini-dagittirdi/3195867. (Erişim Tarihi: 30.04.2024).
Leberknight, C., Poor, H., Chiang, M., & Wong, F. (2010). A taxonomy of internet censorship and anti-censorship. International Journal of E-Politics. 3(2), 1-28.
Malik, K. (2023). The Twitter files should disturb liberal critics of elon musk – and here’s why. The Guardian. https://www.theguardian.com/commentisfree/2023/jan/01/the-twitter-files-should-disturb-liberal-critics-of-elon-musk-and-heres-why. (Erişim Tarihi: 08.04.2024).
McCombs, M., & Shaw, D. L. (1972). Shaw The agenda-setting function of mass media, The Public Opinion Quarterly. 36(2). Oxford University Press.
Mora, N. (2011). Medya çalışmaları, medya pedagojisi, küresel iletişim. Nobel Akademik Yayıncılık.
Nicholas G. (2022). Shedding light on shadowbanning. Center for Democracy&Technology. https://cdt.org/wp-content/uploads/2022/04/remediated-final-shadowbanning-final-050322-upd-ref.pdf. (Erişim Tarihi: 20.04.2024).
Risius M., & Blasiak, K.M. (2022). What is shadowbanning? How do I know if it has happened to me, and what can I do about it?. The Conservertion. https://theconversation.com/what-is-shadowbanning-how-do-i-know-if-it-has-happened-to-me-and-what-can-i-do-about-it-192735. (Erişim Tarihi: 3.03.2024).
Saleh, M. M. (2023). Al-Aqsa Flood: Dealing with the aftermath, Middle East Monitor. https://www.middleeastmonitor.com/20231022-al-aqsa-flood-dealing-with-the-aftermath/. (Erişim Tarihi: 10.04.2024).
Santa Clara Principles.Org. (2018). The santa clara principles on transparency and accountability in content moderation. https://santaclaraprinciples.org/. (Erişim Tarihi: 24.04. 2024).
Tekeli, E. S. (2021). Özgürlük ve sansür tartışmaları çerçevesinde ̇ internet düzenlemeleri ve gözetim. ̇Yeni Medya, 10, 164-176.
Statista.com. (2024). Most popular social networks worldwide as of April 2024, ranked by number of monthly active users. https://www.statista.com/statistics/272014/global-social-networks-ranked-by-number-of-users/. (Erişim Tarihi: 30.04.2024).
Terman, R. (2023). Internet censorship (part 2): The technology of information control. https://townsendcenter.berkeley.edu/blog/internet-censorship-part-2-technology-information-control. (Erişim Tarihi: 29.04.2024).
Thakker, P. & Biddle, S. (2023). Tıktok, Instagram target outlet coverıng Israel–Palestıne amıd sıege on Gaza. The Intercept. https://theintercept.com/2023/10/11/tiktok-instagram-israel-palestine/. (Erişim Tarihi: 2.04.2024).
United Nations Digital Library System. (2011). UN guiding principles on business and human rights (UNGPs). https://digitallibrary.un.org/record/720245?v=pdf. (Erişim Tarihi: 10.03.2024).
United Nations Org. (2023). Letter by the secretary-general to the president of security council invoking article 99 of the united nations charter. https://www.un.org/en/situation-in-occupied-palestine-and-israel/sg-sc-article99-06-dec-2023. (Erişim Tarihi: 10.04.2024).
Warf, B. (2010). Geographies of global Internet censorship. Geo Journal, 76, 1-23.
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2024 Journal of Academic Analysis
Bu çalışma Creative Commons Attribution 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
